Czym jest kompost

Kompost to nawóz pochodzenia organicznego. Wytwarzany z elementów roślinnych i produktów pozwierzęcych, pryzmowanych w celu optymalizacji warunków do rozwoju pożytecznych organizmów. Powstaje w wyniku przerabiania masy biologicznej przez owady oraz tlenowego rozkładu masy przez mikroorganizmy. Istotą kompostowania jest przeprowadzanie procesu kompostowania w warunkach tlenowych. 

Do odpowiedniego kompostowania niezbędne są trzy podstawowe elementy:

1. materiały pochodzenia biologicznego (paliwo do kompostu)
2. woda (tworzy środowisko do bytowania i rozmnażania organizmów)
3. odpowiednie natlenienie materiału (niezbędne do rozwoju organizmów tlenowych)

Kompostownik – czy jest potrzebny

Do procesu kompostowania nie jest potrzebne żadne specjalistyczne urządzenie w którym przeprowadzany będzie proces. Przemiana materii organicznej w kompost zachodzi równie dobrze w kompostownikach jak i na pryzmach usypanych na wolnej przestrzeni. 

Kompostownik to budowla, która usystematyzuje pryzmę w konkretny kształt, pozwoli na dobranie optymalnych wymiarów pryzmy jak również poprawi estetykę. 

Używanie kompostowników może być zdeprymowane: 

• dostępem do przestrzeni
• ilością materiału do kompostowania i jego pochodzeniem
• warunkami lokalizacji kompostu  

Kompostownik to urządzenie, które można zbudować we własnym zakresie, jak również zakupić w markecie budowlanym czy sklepie ogrodniczym.

Przy planowaniu kompostownika na działce warto wziąć pod uwagę kilka czynników

1. Wysokość pryzmy

Niezależnie czy usypujemy luźną pryzmę, czy też używamy komory kompostującej wskazane jest by wejściowa wysokość miała około 1 do 1,5 metra. Taka wysokość pozwoli na uzyskanie masy odpowiedniej dla prawidłowych warunków kompostowania. To również wysokość przy której jego obsługa nie będzie stanowiła problemu.

2. Ilość komór kompostowych lub usypanych pryzm

Optymalny kompostownik powinien się składać z trzech komór kompostowych, oczywiście ich ilość zależy od zapotrzebowania na kompost i ilości materii do przekompostowania.  Kompostowanie jest procesem wymagającym natlenienia pryzmy. Najprostszym sposobem zapewnienia dostępu powietrza jest jej przerzucenie. Dostępność wolnej komory pozwoli na zaoszczędzenie czasu oraz przestrzeni wokół kompostownika dzięki bezpośredniemu przerzucaniu masy z komory do komory. 

Większa ilość komór pozwoli również na przygotowanie różnych rodzai kompostu. 

Metody kompostowania

Butwienie to naturalny proces, który rozpocznie się sam po przygotowaniu pryzmy z odpadami pochodzenia naturalnego i stworzenia warunków tlenowych. Można wyróżnić dwie główne metody powstawania humusu. Obie metody wykorzystują naturalne procesy zachodzące w przyrodzie zaadaptowane do potrzeb i warunków w ogrodzie.

Kompostowanie na gorąco

Proces przebiegający szybko. Polega na utrzymaniu w pryzmie wysokiej temperatury będącej wynikiem skokowego rozwoju kultur bakterii. Kompostowanie na gorąco wymaga włożenia w przygotowanie humusu więcej pracy i częstszego przerzucania pryzmy. Do kompostowania na gorąco przydatny jest dodatkowy sprzęt w postaci termometru, którym badamy temperaturę panującą wewnątrz pryzmy.

Przy zachowaniu odpowiednich warunków i częstotliwości przerzucania pryzmy kompostowej gotowy produkt jesteśmy w stanie otrzymać w około 3-4 tygodnie. 

Po około dwóch dniach od usypania pryzmy, kompost rozgrzeje się do około 60 stopni celsjusza. W tym czasie rozwój flory bakteryjnej jest najszybszy, mikroorganizmy przetwarzają też największą ilość masy, proces powoli wyhamowuje a temperatura kompostu spada. Związane jest to z wyczerpaniem zasobów tlenu w kompoście.

Należy wtedy napowietrzyć pryzmę – to pozwala na powtórne start rozwoju. 

Chcąc zachować optymalne ratunki kompostowania należy pryzmę przerzucać co około 3-4 dni, sprawdzając temperaturę i pilnując by nie spadła poniżej 50 stopni celsjusza. 

Kompostowanie na gorąco poza czasem przygotowania ma jeszcze jedną zaletę. Nasiona chwastów, które dostały się wraz z roślinami do pryzmy pod wpływem długotrwałego działania wysokiej temperatury są sterylizowane. Wpływa to na mniejsze zagrożenie niekontrolowanym rozprzestrzenianiem się roślin niepożądanych w ogrodzie.  

Kompostowanie na zimno

Jest to metoda kompostowania przeznaczona dla leniuszków :), choć nie całkiem do końca.

Często stosowana, gdy na działce mamy deficyt materiałów mogących ulec kompostowaniu lub posiadamy specyficzne materiały, które wymagają więcej czasu na rozkład. 

Przy niewielkiej ilości resztek roślinnych nie jesteśmy w stanie zbudować odpowiedniej masy pryzmy, warto wtedy nadbudowywać ją systematycznie, dorzucając kolejne warstwy na jedną pryzmę, mieszając tylko górną część kompostu. 

Kompostowanie na zimno doskonale sprawdza się również przy elementach zdrewniałych o małej zawartości azotu. Jeśli w ogrodzie mamy dużą ilość zrębek trocin czy suchych liści warto je wymieszać i usypać pryzmę. Przy tego typu wkładzie do gry w naszym interesie wejdą grzyby, które wstępnie przetworzą elementy zdrewniałe na pożywkę dla bakterii.

Jeśli skoncentrujemy się na metodzie kompostowania na zimno na efekty będziemy musieli poczekać nieco dłużej. Miks substratów w urodzajną glebę przemieni się w czasie powyżej roku, czysta frakcja zdrewniała potrzebować będzie  jeszcze więcej czasu.

Wermikompost

Wermikompost to rodzaj kompostu wytwarzanego przy użyciu dżdżownic. Dżdżownice te pożerają resztki jedzenia, papier, trociny i inne materiały organiczne. W trakcie trawienia wydzielają enzymy i mikroorganizmy, które pomagają w rozkładzie tych materiałów. W efekcie powstaje wermikompost, który jest wysokiej jakości glebą bogatą w składniki odżywcze i mikroorganizmy. Ten rodzaj kompostowania jest wskazany dla osób mających niewiele materiałów wkładowych, nie wymaga również przerzucania, gdyż za mieszanie materiałów odpowiadają właśnie dżdżownice. Przy produkcji kompostu za pomocą dżdżownic konieczne jest utrzymanie odpowiednich stosunków wodnych, nadmiar wody połączony z substancjami odżywczymi wypłukanymi z kompostu nazywamy herbatą kompostową 

Co można kompostować

Kompostować można wszystkie produkty pochodzenia naturalnego. Należą do nich:

1. Resztki jedzenia: Warzywa, owoce, skórki, obierki, fusy z herbaty, fusy z kawy, jajka
2. Odpady ogrodowe: Łodygi roślin, liście, trawa, kwiaty, gałęzie (uprzednio rozdrobnione)
3. Materiały z papieru i tektury: Kartony, toaletowy papier, ręczniki papierowe, gazety, opakowania z tektury (bez plastikowych warstw)
4. Materiały z drewna: Drewniane wióry, trociny, obierki, drzazgi,

Czy kompost jest nawozem

Kompost jest rodzajem nawozu, który powstaje w wyniku procesu biologicznego. Jest cennym źródłem składników odżywczych i substancji organicznych, które mogą być stosowane do nawożenia gleby i poprawiania jej struktury. Zawiera również różne substancje mineralne, które posiadały materiały kompostowane.

Kupowanie kompostu

Jeśli gleba, którą zamierzasz uprawiać jest uboga i rozważasz zakup kompostu zanim wytworzysz własny warto pamiętać iż nie każdy nadaje się do uprawy warzyw. Upewnij się, czy dany produkt ma odpowiednie certyfikaty lub rekomendacje od lokalnych instytucji lub organizacji odpowiedzialnych za kontrolę jakości.
Kupując kompost najlepiej korzystać z lokalnych kompostowni. Dzięki zakupom lokalnym wpłyniesz na eliminację dwutlenku węgla emitowanego do środowiska.

Mity dotyczące kompostowania

Kompostowanie to ważna praktyka ekologiczna, ale czasami mogą pojawić się mity lub nieporozumienia związane z tym procesem. Oto kilka powszechnych mitów dotyczących kompostowania:

1. Kompost przyciąga szkodniki i owady: Owszem, kompost może przyciągać owady, ale w większości przypadków są to organizmy rozkładające materiały organiczne, które są częścią naturalnego procesu kompostowania. Przestrzegając odpowiednich praktyk kompostowania, można ograniczyć ilość owadów szkodników.
2. Kompostowanie jest trudne i wymaga zaawansowanej wiedzy: Kompostowanie może być prostsze, niż się wydaje. Choć istnieją bardziej zaawansowane techniki, podstawowe zasady kompostowania są łatwe do zrozumienia i można je zastosować w domu.
3. Kompost tworzy nieprzyjemny zapach: Gdy kompost jest prawidłowo zrównoważony, to znaczy zawiera odpowiednią ilość materiałów azotowych i węglowych, nie powinien wydzielać nieprzyjemnego zapachu. Nieprzyjemny zapach może wynikać z nadmiaru wilgoci lub braku odpowiedniej wentylacji.
4. Kompostowanie zanieczyszcza glebę i wodę podziemną: Przy zachowaniu właściwych proporcji i zrównoważonego podejścia, kompostowanie nie powinno prowadzić do zanieczyszczenia gleby czy wód podziemnych. W rzeczywistości, kompost może poprawić strukturę gleby i zwiększyć jej zdolność do zatrzymywania zanieczyszczeń.